Η σύφιλη είναι σεξουαλικώς μεταδιδόμενο νόσημα και οφείλεται στην ωχρά σπειροχαίτη ή τρεπόνημα το ωχρό (treponema pallidum). Mπορεί να προσβάλλει κάθε όργανο του σώματος και να μιμηθεί ποικίλες νόσους. Χωρίς θεραπεία η νόσος διέρχεται από 3 στάδια: την πρωτογενή σύφιλη, την δευτερογενή σύφιλη και την λανθάνουσα σύφιλη.
Σπάνια μπορεί να οδηγήσει και στην τριτογενή σύφιλη με σοβαρές επιπλοκές.
Χαρακτηρίζεται από την εμφάνιση του συφιλιδικού έλκους το οποίο εμφανίζεται κατά μέσο όρο 21 ημέρες μετά την επαφή με μολυσματική βλάβη άλλου ατόμου. Το έλκος συνήθως είναι μονήρες, σκληρό και ανώδυνο και εντοπίζεται στα γεννητικά όργανα. Συνηθέστερες εντοπίσεις είναι ο κόλπος, το αιδοίο, ο τράχηλος, η βάλανος, το πέος, το εφήβαιο, αλλά και η στοματική κοιλότητα. Μετά από 1-2 εβδομάδες οι λεμφαδένες της περιοχής ψηλαφώνται σκληροί και ανώδυνοι. Μετά από 3-6 εβδομάδες το έλκος υποχωρεί και αφήνει στην θέση του ουλή. Αν δεν γίνει θεραπεία στο στάδιο αυτό η σπειροχαίτη παραμένει στον οργανισμό και οδηγεί στην δευτερογενή σύφιλη.
Η δευτερογενής σύφιλη οφείλεται στην αιματογενή και λεμφική διασπορά της πρωτογενούς συφιλίδος όταν αυτή μένει αθεράπευτη και εκδηλώνεται περίπου 6 εβδομάδες μετά την εμφάνιση του έλκους, ενώ έχει διάρκεια 2-10 εβδομάδες. Η δευτερογενής σύφιλη παρουσιάζει εκδηλώσεις από το δέρμα και τους βλεννογόνους και συχνά συγχέεται με άλλα δερματικά νοσήματα.
Στα συμπτώματα περιλαμβάνονται πυρετός, κακουχία, φαρυγγίτιδα, κεφαλαλγία, λεμφαδενοπάθεια, γενικευμένο κηλιδοβλατιδώδες άκνησμο εξάνθημα με απολέπιση (συφιλιδική ροδάνθη) που μπορεί να επιμένει για εβδομάδες ή μήνες, βλατίδες με λεπιδώδη όρια σε παλάμες και πέλματα, αλωπεκία ακανόνιστης μορφής, και λευκές υγρές βλάβες σαν θηλώματα στα γεννητικά όργανα που ονομάζονται πλατέα κονδυλώματα. Οι βλάβες είναι εξαιρετικά μεταδοτικές και αν μείνουν χωρίς θεραπεία υποτροπιάζουν συχνά μέσα στον πρώτο χρόνο.
Στο στάδιο αυτό μεταπίπτει η δευτερογενής σύφιλη εάν δεν θεραπευθεί και δεν παρουσιάζει ενεργές βλάβες. Ο ασθενής μοιάζει υγιής, αλλά οι αιματολογικές εξετάσεις μαρτυρούν την μόλυνση με το τρεπόνημα.
Η τριτογενής σύφιλη εμφανίζεται στο 25% των ασθενών που δεν έλαβαν θεραπεία κατά τα προηγούμενα στάδια της νόσου. Χαρακτηρίζεται από προσβολή απομακρυσμένων οργάνων όπως το καρδιαγγειακό σύστημα, νευρικό σύστημα, το ήπαρ, τα οστά κ.α.
Πρόκειται για την μετάδοση της ωχράς σπειροχαίτης από τη μη θεραπευμένη μητέρα στο έμβρυο.
Η διάγνωση της σύφιλης γίνεται κλινικά και εργαστηριακά με ορολογικές (αιματολογικές) εξετάσεις (VDRL, TPHA, FTΑ-ABS). Επίσης είναι δυνατή η άμεση ανίχνευση του μικροοργανισμού από τα έλκη της πρωτογενούς σύφιλης μικροσκοπικά.
Το φάρμακο εκλογής είναι η πενικιλλίνη.
Στην πρωτογενή και πρώιμη λανθάνουσα σύφιλη η θεραπεία γίνεται με βενζαθινική πενικιλλίνη G εφάπαξ σε δόση 2,4 εκατομμύρια μονάδες ενδομυϊκά.
Στην δευτερογενή και τριτογενή σύφιλη δίνεται βενζαθινική πενικιλλίνη G 2,4 εκ μονάδες ενδομυϊκά μία φορά την εβδομάδα και για 3 συνεχόμενες εβδομάδες.
Σε ασθενείς αλλεργικούς στην πενικιλλίνη χορηγείται δοξυκυκλίνη ή κεφτριαξόνη. Η επιτυχία της θεραπείας επιβεβαιώνεται με την πτώση του δείκτη VDRL.